Over Kelpen-Oler

In 1934 verleende het bisdom Roermond verlof tot de bouw van een gezamenlijke parochiekerk voor de gehuchten Kelpen en Oler. Aanvankelijk stond deze kerk, na haar voltooiing in 1936, eenzaam in het ontginningslandschap. Maar al snel vormde zich een gezamenlijke woonkern (Kelpen-Oler), waarbij de parochiekerk als kiemcel fungeerde.

De driebeukige kerk met neo-romaanse details werd ontworpen door de architect Jos Cuypers en diens zoon Pierre Cuypers jr. De kerk werd op instigatie van rector (en later de eerste pastoor)H. Hogeland gewijd aan de Heilige Liduina van Schiedam. Kelpen-Oler was en is nog steeds de enige parochie in Limburg die aan deze heilige is gewijd. Inmiddels is Kelpen-Oler uitgegroeid tot een aanzienlijk dorp van circa 1150 inwoners.

De eerste vermelding van Kelpen en Oler komen we tegen in een oorkonde uit het jaar 1329, waarbij Gerard, heer van Horn, zijn vrij erfgoed Wessem met al zijn onderhorigheden in leen opdraagt aan Willem van Gulik. Als behorende onder Wessem worden daarbij onder meer vermeld “villarum de Kelpen et de Oirle”, oftewel de gehuchten Kelpen en Oler. Enkele bodemvondsten, zoals urnen en stenen gebruiksvoorwerpen, in zowel Kelpen als Oler, wijzen er echter op dat dit gebied ook in de prehistorie reeds bewoond werd.

De voormalige openbare lagere school van Kelpen (Grathemerweg 82-84) dateert van 1905. De voormalige Rooms-katholieke lagere school van Oler (Grathemerweg 24) werd gebouwd in 1929 en is nu in gebruik als brandweerkazerne.

De patroonheilige van Kelpen-Oler: Liduina van Schiedam Zoals vermeld is de parochie Kelpen-Oler gewijd aan de Heilige Liduina van Schiedam. Liduina (of Lidwina) van Schiedam leefde rond 1400. Na een val op het ijs in februari 1396 of 1397 raakte Liduina bedlegerig. Dat bleef ze tot haar dood, achtendertig jaar later. Velen zouden opstandig en verbitterd worden, Liduina niet. Ze droeg haar ongeluk en pijn met bijna bovenmenselijk geduld en werd tot voorbeeld voor haar omgeving.

Zij maakte grote indruk op de vele bezoekers die zij ontving. Vooral voor chronisch zieken was zij een grote troost. Na haar dood in 1433 bleven pelgrims Schiedam bezoeken om haar te vereren. Na de reformatie werden haar stoffelijke resten in 1615 heimelijk naar de Zuidelijke Nederlanden gebracht. Omdat haar faam bleef bestaan, ijverden in de 19e eeuw katholieken uit Schiedam en van daarbuiten zowel voor de terugkeer van een deel van haar relieken als voor haar officiële heiligverklaring, met succes. Op 14 maart 1890 werd Liduina door Paus Leo XIII heilig verklaard.

In de 19e en 20e eeuw groeide Liduina uit tot een van de bekendste heiligen van Nederland, tevens patrones van de zieken en de ziekenhuizen. Haar naamdag wordt gevierd op 14 juni. Naast de parochie dragen ook de fanfare en voorheen de basisschool van Kelpen-Oler de naam van Sint Liduina. (De school zal een nieuwe naam krijgen in 2023. )In Kelpen-Oler is verder een straat naar deze heilige vernoemd. De Lidwinastraat was een van de eerste straten van de gezamenlijke woonkern Kelpen-Oler.

In de tuin van de basisschool staat een kunstwerk dat het ontstaan van Kelpen-Oler symboliseert. In de volksmond ook wel de “Kurkentrekker” genoemd.

De gemeenschappen Oler en Kelpen, uitgebeeld in ledematen, zoeken en vinden na vele omwegen en dito misverstanden tastend en in elkaar vastgrijpend hun fundament in de totstandkoming van de parochiekerk (1936) en diverse verenigingen. Omhoogklimmend ontstaan hieruit verschillende gezamenlijke gebouwen.

Drie schijven symboliseren dit. Deze werden met veel gemeenschapsinitiatief (geldinzamelingsacties, o.a. de beroemde fancy fairs) en veel zelfwerkzaamheid tot stand gebracht: Kleuterschool (1963), Groene Kruis-gebouw (1966), en Gemeenschapshuis (1970). Als laatste loot aan de gemeenschappelijke stam ( de druppel onder de punt van het monument) werd in 1970 de RK Lagere School van Kelpen-Oler uit een fusie van de tot dan toe aparte scholen van Oler (gebouw brandweer, Grathemerweg 24) en Kelpen (Wijen, Grathemerweg 84) gebouwd en kort daarna overgedragen aan de Stichting Katholiek Onderwijs Kelpen-Oler. De punt naar boven wijst naar verdere initiatieven die mogelijk zijn in gezamenlijke vereniging en organisatie: “deze weg omhoog is een opdracht aan U allen” waren de woorden van de kunstenaar Frans Peeters bij de onthulling.

Dit kunstwerk is in opdracht van de gemeente Grathem vervaardigd door beeldend kunstenaar Frans Peeters uit Swalmen (┼2006). Het is gefinancierd uit de toen geldende regeling kunstwerken bij nieuwbouwprojecten”. Het nieuwbouwproject in kwestie was de RK Lagere School St. Liduina aan de Prins Bernhardstraat te Kelpen-Oler die in augustus 1970 in gebruik werd genomen. In het voorjaar van 1971 is dit beeld geplaatst.

Het stond op het gazon in de hoek van de toenmalige 1e klas en de Kleuterschool, daar waar nu het pad is naar de speelplaats van de basisschool. De ronde basis stond op en 60-cm hoge sokkel van maaskeien.

Het monument had als oorspronkelijke tint de kleur rood, dezelfde als de trespa-boeiboorden van de basisschool nu, na de verbouwing in 2003. Omdat er verf afbladderde gaf toenmalig wethouder Heymans begin 80-er jaren aan een gemeentelijk gesubsidieerde schilder die in een E-project werkte, de opdracht het kunstobject zodanig te schilderen dat er geen materiaal rot meer kon optreden. Deze persoon bracht enkele materiaalvullingen aan en verfde er een oranje (menie) basiskleur overheen. De oorspronkelijke kleur werd nooit meer aangebracht. Midden tachtiger jaren werden opnieuw rottingsplekken zichtbaar en het beeld werd kwetsbaar. Toen op een keer kinderen in het beeld klommen boog het door en brak bijna. Op mijn verzoek en met steun van de Ouderraad is het beeld om veiligheidsredenen in 1988 verwijderd en opgeslagen in een gemeenteloods.

Het beeld is op verzoek van de Dorpsraad herplaatst in december 2006 en op 22 december van dat jaar in aanwezigheid van leden van de Dorpsraad en van het bestuur van de Culturele Werkgemeenschap Kelpen-Oler heronthuld. Met medewerking van de gemeente Heythuysen is het standbeeld opgeknapt. Jammer genoeg weer met de foute kleur. Een flink gedeelte (ongeveer 25 cm) van de sokkel zit nu onder het maaiveld verborgen. Het heeft een prima plek gekregen bij de hoofdingang van Basisschool “St.Liduina”, tevens de toegang tot het Servicepunt Bibliotheek Kelpen-Oler.